Lysosomen

welkom op de homepage van Benno Beukema

Lysosomen:

Lusis ( Grieks ) betekent losmaken en sooma betekent lichaam.

Lysosomen zijn voor het eerst door de Belgische biochemicus Christian René de Duve en zijn medewerkers geïsoleerd uit levercellen van de rat en door hem in 1955 beschreven.

Duve, Christian de   ( autobiografie)

(Sedert 1989) burggraaf ( geboren in Thames Ditton, Groot Brittanië, 2 oktober 1917),  Belgisch biochemicus, werd in 1951 hoogleraar in de fysiologische chemie te Leuven en in 1962 tevens hoogleraar in de biochemische cytologie aan de Rockefeller University ( New York ).

Hij isoleerde, tezamen met zijn medewerkers, als eerste (ca 1949/1950) lysosomen ; ook konden de Duve c.s. voor het eerst ( ca 1954/1955 ) met biochemische methoden het peroxisoom identificeren.

In 1974 werd hem, met de biologen A.Claude (Belgie) ( autobiografie ) en G.Palade (V.S.)
 (autobiografie ), de Nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde toegekend “ voor hun ontdekkingen betreffende de structurele en functionele organisatie in de cel “.In 1975 stichtte hij te
Ottignies-Louvain-La-Neuve het   International Institute of Cellular and Molecular Pathology (ICP).
 

Lysosomen:

Lysosomen zijn membraan gebonden organellen in het vloeibare gedeelte (cytoplasma) van de cel , die in alle eukaryote cellen worden gevonden en nog net zichtbaar zijn onder een elektronenmicroscoop en die ongeveer 40  verschillende enzymen ( zure hydrolasen met een pH van ongeveer 5: op een enkele uitzondering na zijn dit glycoproteïnen die een N-gebonden of soms een O-gebonden oligosaccharide keten bevatten) waarmee vetten , eiwitten, koolhydraten , andere macromoleculen , RNA en DNA worden afgebroken.

Hydrolasen zijn enzymen die hydrolysereacties katalyseren. Hydrolyse is een splitsing van scheikundige verbindingen onder opneming van water. Tot deze groep behoren de peptidasen, esterasen, glycosidasen en de fosfatasen.

De zuur afhankelijke activiteit van de enzymen in het lysosoom beschermen de cel tegen zelf destructie in het geval het lysosoom lekt of scheurt, omdat de pH van de cel neutraal tot licht alkalisch is. ( ongeveer 7.2 ).

Een andere functie van het lysosoom is de afbraak van bacteriën en organellen die niet meer functioneren, bijvoorbeeld mitochondriën.

Materialen die in het lysosoom moeten worden afgebroken , worden hoofdzakelijk op drie manieren naar het lysosoom getransporteerd : endocytose , autofagocytose en fagocytose.

Bij de endocytose worden extracellulaire macromoleculen getransporteerd door de celmembraan van buiten de cel naar binnen , waarbij een membraangebonden vesicula ( zakje ) ontstaat die een endosoom wordt genoemd en die dan versmelt met een lysosoom.

Bij de endocytose worden verschillende typen onderscheiden : pinocytose, fagocytose en receptor - mediated endocytose.

Pinocytose is het proces waarbij microscopisch kleine vloeistofdruppelsdruppels door levende cellen d.m.v. instulpingen ( pinocytoseblaasjes ) van de celmembraan worden opgenomen.

Autofagocytose is het proces waarbij oude organellen uit de cel worden verwijderd . Oude organellen worden omgeven door membranen die dan versmelten met een lysosoom.

Fagocytose wordt uitgevoerd door speciale cellen ( macrofagen) die grote extracellulaire deeltjes zoals dode cellen of vreemde indringers omvatten en dan naar het lysosoom transporteren.

Veel producten van de lysosomale afbraak, zoals aminozuren en nucleotiden,  worden weer teruggebracht in de cel voor de synthese van nieuwe cellulaire componenten.

Exocytose is het proces waarbij de materialen die in de cel worden gesynthetiseerd, worden verpakt in membraan gebonden zakjes en geëxporteerd worden uit de cel , waarbij de zakjes fuseren met het externe plasma membraan. De geëxporteerde materialen zijn cel specifieke proteïnen, neurotransmitters en een grote verscheidenheid aan andere moleculen.

Een cel kan enkele honderden lysosomen bevatten. Deze lysosomen kunnen verschillen in grootte, vorm en morphologische verschijning. De grootte varieert van 0,2 tot 2 micrometer in diameter.

De lysosomale enzymen worden gesynthetiseerd door membraan gebonden ribosomen in het endoplasmatisch retículum. ( Een netwerk van membranen in het celplasma). Er zijn primaire en secundaire lysosomen. Primaire lysosomen worden gevormd door het ruwe endoplasmatisch reticulum en secundaire lysosomen worden gevormd door het gladde endoplasmatisch reticulum.

Glycosaminoglycanen : ( Mucopolysacchariden )

Muco- betekent amino suiker ; Poly = veel; sacchariden = koolhydraten. Mucopolysaccharide is een verouderde term voor glycosaminoglycaan.

De meest voorkomende heteropolysacchariden in het lichaam zijn de glycosaminoglycanen. Deze moleculen zijn lange onvertakte polysacchariden die een repeterende disaccharide eenheid ( een aminosuiker ) bevatten. De disaccharide eenheden bevatten of N-acetyl-D-galactosamine of N-acetyl-D-glucosamine en een uronzuur zoals glucuronzuur of iduronzuur. Glycosaminoglycanen zijn zeer negatief geladen moleculen. Glycosaminoglycanen komen voornamelijk voor op de oppervlakte van de cellen of in de extracellulaire matrix ( ECM ).  Glycosaminoglycanen hebben een hoge viscositeit ( vloeibaarheid ). Glycosaminoglycanen zijn slecht comprimeerbaar, waardoor deze moleculen uitstekend als smeervloeistof kunnen dienen in de gewrichten. Door hun stijfheid houden ze de structuur van de cel in stand en voorzien ze in de mogelijkheid  migratie van cellen toe te staan en de diffusie van water-oplosbare moleculen.

De meest voorkomende glycosaminoglycaanstructuren zijn chondroïtine sulfaat , dermatan sulfaat , heparan sulfaat , keratan sulfaat , hyaluronzuur en heparine.

De meerderheid van de glycosaminoglycanen in het lichaam zijn verbonden aan een basisproteïne waarbij proteoglycanen worden gevormd ( ook wel mucopolysacchariden genoemd ). Proteoglycanen en glycosaminoglycanen vervullen verschillende vitale functies in het lichaam.

Een bekende functie van het glycosaminoglycaan heparine is het tegengaan van de bloedstolling.  Heparine is een polysaccharide dat is opgebouwd uit de sulfaatesters van twee verschillende glucosederivaten. De glucose-eenheden zijn via α-1,4-bindingen aan elkaar gekoppeld. Heparine wordt door hogere organismen geproduceerd en komt voor in lever-, long- en hartweefsel.

De heparan sulfaat proteoglycanen van het celoppervlak vervullen een essentiële co-factor functie in tal van receptor-ligand interacties     ( groeifactoren, cytokinen , adhesiemoleculen, lipoproteïnen , proteïnaseremmers ) die de groei , differentiatie , vorm en motiliteit ( het vermogen tot actieve beweging ) van de cellen bepalen.

Chondroïtine sulfaat is een belangrijk bestanddeel van kraakbeen, zorgt daar voor structuur, houdt het water en de voedingsstoffen vast en zorgt ervoor dat andere moleculen het kraakbeen kunnen binnendringen ( een belangrijke functie aangezien het kraakbeen niet doorbloed is ) . Men treft het aan in bindweefsel, de beenderen , de pezen en de huid.

Hyaluronzuur is een natuurlijk bestanddeel van het organisme. Het betreft een polysaccharide macromolecuul, afgescheiden door sommige cellen van de synovialis ( slijmvliesbekleding van gewrichtsholten, peesscheden en  bursae ) , en samengesteld uit monosaccharide- eenheden van afwisselend D-glucuronzuur en N-acetyl-D-glucosamine ( 2-aceetamido-2-desoxy-D-Glucose), die respectievelijk via β-1,3- en β-1,4 bindingen aan elkaar gekoppeld zijn. Het moleculair gewicht kan verschillen. De stof is ruim verspreid in de extracellulaire matrix van het bindweefsel, in het synoviaal vocht en eveneens in het kamerwater en het glasvocht van het oog.

Glucosamine is een amino-monosaccharide dat een rol speelt bij de opbouw en het behoud van kraakbeen. Het dient als intermediair substraat bij de synthese van de glycosaminoglycanen en de proteoglycanen van het gewrichtskraakbeen. De stof is op natuurlijke wijze aanwezig in een groot aantal weefsels en heeft een bijzondere affiniteit voor kraakbeen.

Verschillende genetisch aangeboren ziekten , zoals bijvoorbeeld de lysosomale stapelingsziekten, resulteren uit defecten van de lysosomale enzymen die verantwoordelijk zijn voor de stofwisseling van deze complexe membraan-geassocieerde glycosaminoglycanen. Deze specifieke ziekten , die de mucopolysaccharidosen  worden genoemd ( afkorting MPS ) , leiden tot stapeling van glycosaminoglycanen in de cel.

Glycoproteïnen:

Glycoproteïne , algemene naam voor een eiwit dat op één of meer plaatsen een covalent gebonden oligosaccharideketen bevat, bestaande uit een aantal suikermoleculen.

De suikerketens zijn gebonden aan een zijketen van een van de aminozuren serine, threonine of asparagine; in bepaalde eiwitten, zoals bijvoorbeeld collageen , ook aan een hydroxylysine of hydroxyproline.

In totaal komen in glycoproteïnen negen verschillende suikers voor, waaronder het neuraminezuur een belangrijke plaats inneemt. Glycoproteïnen vervullen een groot aantal functies. Zo dienen zij o.a. als smeermiddel (synovia) voor gewrichten . Veel hormonen en enzymen zijn eveneens glycoproteïnen.  Glycoproteïnen in of op het plasmamembraan van cellen spelen een belangrijke rol bij de communicatie tussen cellen onderling en bij de specifieke herkenning van cellen door moleculen. Voorbeelden zijn : de organisatie van cellen tot weefsels; herkenning van lichaamsvreemde cellen, zoals bacteriën door antilichamen; de specifieke herkenning van cellen door hormonen en de bepaling van de bloedgroep door glycoproteïnen in het plasmamembraan van de rode bloedcellen.

Stoornissen betreffende de structuur en degradatie van glycoproteïnen zijn : alfa-mannosidose, beta-mannosidose, alfa-L-fucosidase deficiëntie, Sialidose type I en Type II ( neuraminidase deficiëntie ), aspartylglucosaminurie, Glutamyl Ribose-5-Phosphate Glycoproteinosis  en siaalzuurstapelingsziekte.

Neuraminezuur is een verbinding die ontstaat door koppeling van pyrodruivenzuur met mannosamine en vormt een belangrijke bouwsteen van de suikerketens van glycoproteïnen in bacteriële celwanden en in de "coat" die de buitenkant van het cytoplasmamembraan van dierlijke cellen bedekt. Verder is het een karakteristiek bestanddeel van bepaalde in membranen voorkomende sfingolipiden. De NH₂-groep van neuraminezuur is meestal geacetyleerd; men spreekt dan van N-acetyl-neuraminezuur of sialinezuur. Dit sialinezuur is vaak de eindstandige suiker van koolhydraatketens van de glycoproteïnen van celwand en coat. Het speelt daarom een zeer belangrijke rol in de communicatie van de cel met zijn omgeving die voornamelijk via de glycoproteïnen tot stand komt. Sialinezuur geeft ook de speciale eigenschappen aan de mucinen, glycoproteïnen die dienst doen als smeermiddelen.

Sfingolipiden  ( Grieks > sphingoo = omsluiten en van lipiden )

Sfingolipiden blijken bioactieve moleculen te zijn en sommige, waaronder sfingosine, ceramide, sfingosine-fosfaat en ceramide-fosfaat , worden als secundaire boodschappers vooropgesteld. Sfingolipiden zijn actief betrokken bij de vernieuwing van cellen doordat ze celgroei en celdood reguleren. Een bepaald soort sfingolipide, glucosylceramide, speelt een rol in de celdifferentiatie. Dit is het specialisatieproces waarin een lichaamscel zich aan past aan zijn specifieke taak. De aan glucosylceramide verwante stof ceramide blijkt betrokken te zijn bij de regulatie van de ( geprogrammeerde ) celdood. Ceramiden ( N-acylsfingosinen ) zijn secundaire boodschappers die een rol spelen in signaal transductie processen. Sfingolipiden spelen belangrijke rollen in de signaal transductie processen. Stoornissen in de synthese of afbraak van sfingolipiden zijn o.a. ziekte van Gaucher type I, Niemann-Pick type A, ziekte van Krabbe en andere.

Sfingolipiden is een heterogene groep lipiden die gekarakteriseerd zijn door het bezit van het structuuronderdeel sfingosine, een aminodiol, of van een daarvan afgeleide verbinding. De sfingolipiden kunnen worden onderverdeeld in drie verschillende groepen :

1. Sfingomyelinen, die bij volledige hydrolyse equimolaire hoeveelheden sfingosine, vetzuur, fosfaat en choline leveren. Het vetzuur blijkt via een amideverbinding gekoppeld te zijn aan een 2-aminogroep, en het fosforylcholine via een esterbinding aan de 1-hydroxygroep. Vanwege het laatstgenoemde structuurkenmerk behoren sfingomyelinen tot de fosfolipiden. Sfingomyelinen komen met name in de zenuwmergscheden voor.
    
2. Cerebrosiden, waarin een vetzuur weer via een amidebinding gekoppeld is aan de 2-aminogroep, en een suiker, m.n. galactose, via een glycosidische binding aan de 1-hydroxygroep. In sommige pathologische gevallen is de galactose grotendeels vervangen door glucose ( bijv. bij de ziekte van Gaucher ). In een aantal gevallen bevindt zich aan de C-6 van de galactose nog een zwavelzure groep; men spreekt dan van sulfatiden.
    
3. Gangliosiden : dit zijn zeer complexe sfingolipiden die opgebouwd zijn uit sfingosine, een vetzuur, 1 of meer suikers. (vnl. glucose, galactose of N-acetylgalactosamine ). De cerebrosiden en de gangliosiden worden tezamen ook wel als glycolipiden aangeduid, gezien het feit dat ze 1 of meer suikers als structuuronderdeel bezitten.

Glycosfingolipiden zoals gangliosiden worden in behoorlijke hoeveelheden aangetroffen in zenuwcel membranen.
 

Fosfolipiden:

Fosfolipiden of fosfatiden zijn  fosfaat bevattende vetachtige stoffen die in alle levende cellen worden aangetroffen als bestanddeel van de verschillende celmembranen; vooral zenuwweefsel is rijk aan fosfolipiden. fosfolipiden kunnen worden onderverdeeld in 

1. fosfoglyceriden : deze stoffen met als basiscomponent een fosfatidinezuur, bestaande uit glycerol, veresterd met twee vetzuurgroepen en een fosforzuurgroep. Deze fosfatidinezuren komen als zodanig voor in planten , maar in dierlijk weefsel overheersen fosfatidinezuren waarin een teede OH-groep van het fosforzuur is veresterd : a. bij lecithinen, b. bij kefalinen  of met serine. Cardiolipine ( difosfatidylglycerol ) bestaat uit twee fosfatidinezuurgroepen gekoppeld via propaantriol;  c. bij inositiden met inositol.
    
2. sfingomyelinen : deze stoffen bestaan uit de aminodialcohol sfingosine, met daaraan gekoppeld een vetzuur ( aan de NH₂-groep) en een fosforylcholine aan de eindstandige OH-groep. Sfingomyelinen komen met name in de zenuwmergscheden voor.

Lysosomale enzymdeficiënties ( lysosomale stapelingsziekten ):

Een lysosomale enzymdeficiëntie is een onvoldoende of afwezige werking van in de lysosomen gelokaliseerde enzymen, waardoor stapeling van stofwisselingsproducten optreedt. Anders gezegd: wanneer één enzym defect is, dan kan een binnenkomende stof niet in het lysosoom omgezet worden in een andere stof en zal in het lysosoom achterblijven waardoor er langzaam maar zeker een stapeling van deze stof in het lysosoom ontstaat.

Dit bemoeilijkt op den duur het functioneren van het lysosoom en uiteindelijk het functioneren van de cel.

Hierdoor ontstaan ziektebeelden die bekend staan als de lysosomale stapelingsziekten.

 

Beperkt overzicht lysosomale enzymen met bijbehorend genetisch defect :

Stoornissen betreffende de lysosomale enzymen:

De Lysosomale stapelingsziekten

Glycogen Storage Disease Type II:

Glycogeen Stapelingsziekte Type II:

Acid a-Glucosidase Deficiency ( Acid Maltase ) Deficiency:

1. Glycogen Storage Disease II    ( Ziekte van Pompe )
   
   Synoniemen: Acid Alpha Glucosidase Deficiency;  GAA Deficiency;  Pompe Disease;  Cardiac Form of Generalized Glycogenosis; Cardiomegalia Glycogenica Diffusa;  Acid Maltase Deficiency
   ( AMD ); Alpha-1,4-glucosidase Deficiency
    
   OMIM:  232300
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine:  Glycogen Storage Disease Type II
   
   Extra informatie : Pompe's Disease Page ;    Acid Maltase Deficiency Association  ;
   
   Pompe Center: Erasmus MC
   
   ExPASy: Alpha-glucosidase  EC 3.2.1.20
   
   Enzym synoniemen: Maltase; Glucoinvertase; Glucosidosucrase; Maltase-glucoamylase; Lysosomal alpha-glucosidase. Acid maltase.
   
   Hydrolysis of terminal, non-reducing 1,4-linked D-glucose residues with release of D-glucose.
   
    

De Mucopolysaccharidosen:

( The Mucopolysaccharidoses )

 

1. Mucopolysaccharidosis Type I  ( Ziekte van Hurler )
   
   Synoniemen: MPSI;  MPS I;  Alpha-L-Iduronidase Deficiency;  IDA Deficiency;  IDUA Deficiency; Hurler Syndrome.
   
   OMIM: 252800
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Gertrud Hurler
   
   e-Medicine:  Mucopolysaccharidosis Type I H
   
   ExPASy:     L-iduronidase     EC 3.2.1.76
   
   Hydrolysis of alpha-L-iduronosidic linkages in desulfated dermatan
   
   
    
2. Mucopolysaccharidosis Type I S   ( Ziekte van Scheie )
   
   Synoniemen: MPS I S;  Scheie Syndrome
   
   OMIM: 252800
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Harold Glendon Scheie
   
   e-Medicine:  Mucopolysaccharidosis Type I S
   
   ExPASy:     L-iduronidase     EC 3.2.1.76
   
   Hydrolysis of alpha-L-iduronosidic linkages in desulfated dermatan
   
   
    
3. Mucopolysaccharidosis Type I H/S  ( Ziekte van Hurler-Scheie )
   
   Synoniemen:  MPS I H/S
   
   OMIM: 252800
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Gertrud Hurler
   
   Who Named It?:  Harold Glendon Scheie
   
   e-Medicine:  Mucopolysaccharidosis Type I H/S
   
   ExPASy:     L-iduronidase     EC 3.2.1.76
   
   Hydrolysis of alpha-L-iduronosidic linkages in desulfated dermatan
   
   
    
4. Mucopolysaccharidosis Type II  ( MPS IIA-severe ) ( Ziekte van Hunter )
   
   Synoniemen: Hunter Syndrome;  Iduronate-2-sulfatase deficiency; MPS II; MPS2; IDS Deficiency; Sulfoiduronate sulfatase Deficiency;  SIDS Deficiency
   
   OMIM:  309900
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?: Charles A. Hunter
   
   e-Medicine: Mucopolysaccharidosis Type II
   
   ExPASy: Iduronate-2-sulfatase.  EC 3.1.6.13
   
   Enzym synoniemen: Chondroitinsulfatase
   
   Hydrolysis of the 2-sulfate groups of the L-iduronate 2-sulfate units of dermatan sulfate, heparan sulfate and heparin
   
   
    
5. Mucopolysaccharidosis Type II  ( MPS IIB- mild )
   
   OMIM:  309900
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine: Mucopolysaccharidosis Type II
   
   ExPASy: Iduronate-2-sulfatase.  EC 3.1.6.13
   
   Enzym synoniemen: Chondroitinsulfatase
   
   Hydrolysis of the 2-sulfate groups of the L-iduronate 2-sulfate units of dermatan sulfate, heparan sulfate and heparin
   
   
    
6. Mucopolysaccharidosis Type IIIA   ( Ziekte van Sanfillipo type A )
   
   Synoniemen: MPSIIIA; MPS3A; Sanfilippo Syndrome A;  Heparan Sulfate Sulfatase Deficiency; Sulfamidase Deficiency
   
   OMIM: 252900
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine: Mucopolysaccharidosis Type III
   
   ExPASy: N-sulfoglucosamine sulfohydrolase  EC 3.10.1.1
   
   Enzym synoniemen: Sulfoglucosamine sulfamidase; Sulphamidase.
   
   N-sulfo-D-glucosamine +  H₂O  <=>  D-glucosamine +  sulfate
   
   
    
7. Mucopolysaccharidosis Type IIIB   ( Ziekte van Sanfilippo type B )
   
   Synoniemen: Sanfilippo Syndrome B;  N-Acetyl-Alpha-D-Glucosaminidase Deficiency;  MPSIIIB; MPS3B; NAGLU Deficiency
   
   OMIM:  252920
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine:  Mucopolysaccharidosis Type III
   
   ExPASy: Alpha-N-acetylglucosaminidase  EC 3.2.1.50
   
   Enzym synoniemen: N-acetyl-alpha-glucosaminidase;  NAG.
   
   Hydrolyzes UDP-N-acetylglucosamine
   
   
    
8. Mucopolysaccharidosis Type IIIC   ( Ziekte van Sanfilippo type C )
   
   Synoniemen: Sanfilippo Syndrome C; Acetyl CoA: Alpha-Glucosaminide N-Acetyltransferase Deficiency; MPSIIIC; MPS3C
   
   OMIM: 252930
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine:  Mucopolysaccharidosis Type III
   
   ExPASy: Heparan-alpha-glucosaminide N-acetyltransferase  EC 2.3.1.78
   
   Acetyl-CoA +  heparan alpha-D-glucosaminide  <=> CoA  +  heparan N-acetyl-alpha-D-glucosaminide
   
   
    
9. Mucopolysaccharidosis Type IIID    ( Ziekte van Sanfilippo type D )
   
   Synoniemen:  Sanfilippo Syndrome D;  N-Acetylglucosamine-6-sulfatate sulfatase deficiency;  MPSIIID
   
   OMIM: 252940
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine:  Mucopolysaccharidosis Type III
   
   ExPASy:  N-acetylglucosamine-6-sulfatase  EC 3.1.6.14
   
   Enzym synoniemen: Glucosamine-6-sulfatase; Chondroitinsulfatase
   
   Hydrolysis of the 6-sulfate group of the N-acetyl-D-glucosamine 6-sulfate units of heparan sulfate and keratan sulfate.
   
   
    
10. Mucopolysaccharidosis Type IVA     (  Ziekte van Morquio type A )
    
    Synoniemen: Morquio Syndrome A ;  Galactosamine-6-sulfatase deficiency;  MPSIVA; MPS4A;  GALNS Deficiency
    
    OMIM: 253000
    
    OMIM: Clinical Synopsis
    
    Who Named It?:  Luís Morquio
    
    e-Medicine: Mucopolysaccharidosis Type IV
    
    Extra informatie: Vereniging Morquio
    
    ExPASy:    N-acetylgalactosamine-6-sulfatase   EC 3.1.6.4
    
    Enzym synoniemen: Chondroitinsulfatase; Chondroitinase; Galactose-6-sulfate sulfatase
    
    Hydrolysis of the 6-sulfate groups of the N-acetyl-D-galactosamine 6-sulfate units of chondroitin sulfate and of theD-galactose 6-sulfate units of keratan sulfate

     

     

11. Mucopolysaccharidosis Type IVB     ( Ziekte van Morquio type B )
    
    Synoniemen: Morquio Syndrome B ;  Beta-Galactosidase Deficiency;  MPSIVB;  MPS4B
    
    OMIM: 253010
    
    OMIM: Clinical Synopsis
    
    Who Named It?:  Luís Morquio
    
    e-Medicine: Mucopolysaccharidosis Type IV
    
    Extra informatie: Vereniging Morquio
    
    ExPASy:   Beta-galactosidase  EC 3.2.1.23
    
    Enzym synoniemen: Lactase;  Exo-(1->4)-beta-D-galactanase
    
    Hydrolysis of terminal, non-reducing beta-D-galactose residues in beta-D-galactosides
    
    
     
12. Mucopolysaccharidosis Type V    wordt niet langer gebruikt.
    
    
     
13. Mucopolysaccharidosis Type VI    ( Ziekte van Maroteaux-Lamy )
    
    Synoniemen:  Maroteaux-Lamy Syndrome;  Arylsulfatase B Deficiency ;  MPSVI;  MPS6; ARSB Deficiency;N-Acetylgalactosamine-4-sulfatase deficiency
    
    OMIM:  253200
    
    OMIM: Clinical Synopsis
    
    Who Named It?:  Pierre Maroteaux  ;  Maurice Emile Joseph Lamy
    
    e-Medicine: Mucopolysaccharidosis Type VI
    
    ExPASy:   N-acetylgalactosamine-4-sulfatase   EC 3.1.6.12
    
    Enzym synoniemen: Arylsulfatase B; Chondroitinsulfatase; Chondroitinase.
    
    Hydrolysis of the 4-sulfate groups of the N-acetyl-D-galactosamine 4-sulfate units of chondroitin sulfate and dermatan sulfate.
    
    
     
14. Mucopolysaccharidosis Type VII    ( Ziekte van Sly )
    
    Synoniemen:  Sly Syndrome;  beta-glucuronidase deficiency ; MPSVII; MPS7; GUSB Deficiency
    
    OMIM:  253220
    
    OMIM: Clinical Synopsis
    
    e-Medicine:   Mucopolysaccharidosis Type VII
    
    ExPASy:  Beta-glucuronidase    EC 3.2.1.31
    
    A beta-D-glucuronoside +  H₂O <=>  an alcohol +  D-glucuronate

     

15. Mucopolysaccharidosis Type VIII       wordt niet langer gebruikt.
     

1. Pycnodysostosis
   
   OMIM:  265800
   
   OMIM: Clinical Synopsis

Ziekten betreffende de fosforylisatie en lokalisatie van Lysosomale enzymen:

I-Cell Disease and Pseudo-Hurler  Polydystrofy:

( Mucolipidose type II en type III )

1. Mucolipidosis II  ( Mucolipidose type II )  ( I-Cell disease )
   
   Synoniemen: I-Cell disease; ICD;  MLII;  ML2;  N-Acetylglucosamine-1-phosphotransferase deficiency; GNPTA deficiency
   
   OMIM: 252500
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine: I-Cell Disease (Mucolipidosis Type II)
   
   Extra informatie: I-Cell disease
   
   ExPASy:  UDP-N-acetylglucosamine--lysosomal-enzyme N-acetylglucosaminephosphotransferase   EC 2.7.8.17
   
   UDP-N-acetyl-D-glucosamine +  lysosomal-enzyme D-mannose <=> UMP  +  lysosomal-enzyme N-acetyl-D-glucosaminyl-phospho-D-mannose
   
   
    
2. Mucolipidosis III  ( Mucolipidose type III )
   
   Synoniemen: Pseudo-Hurler Polydystrofie;  ML III; ML3
   
   OMIM:  252600
   
   OMIM: Clinical Synopsis
    

a-N-Acetylgalactosaminidase Deficiency:

Schindler Disease

( Ziekte van Schindler )

1. Schindler Disease
   
   OMIM: 104170
   
   OMIM: Clinical Synopsis:
   
   ExPASY: Alpha-N-acetylgalactosaminidase   EC 3.2.1.49
   
   Enzym synoniemen:  Alpha-galactosidase B. Alpha-NAGA.
   
   Splits N-acetylgalactosaminyl groups from O-3 of Ser and Thr.
   
   
    
2. Schindler Disease Type II

Ziekten betreffende de structuur en degradatie van Glycoproteïnen:
 

1. Lysosomal Alpha B Mannosidosis  ( a-mannosidose)
   
   Synoniemen: Alpha Mannosidosis;  Lysosomal Alpha-D-Mannosidase Deficiency; Alpha Mannosidase B Deficiency
   
   OMIM:  248500
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy: Alpha-mannosidase  EC 3.2.1.24
   
   Hydrolysis of terminal, non-reducing alpha-D-mannose residues in alpha-D-mannosides
   
   
    
2. Lysosomal Beta A Mannosidosis   ( b-mannosidose )
   
   Synoniemen:  Bèta Mannosidosis ( MANB1 );  Beta Mannosidase Deficiency; Beta Mannosidosis
   
   OMIM: 248510
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy: Beta-mannosidase  EC 3.2.1.25
   
   Enzym synoniemen: Mannanase; Mannase
   
   Hydrolysis of terminal, non-reducing beta-D-mannose residues in beta-D-mannosides.
   
    
3. Fucosidosis  ( Fucosidose )
   
   Synoniemen: Alfa -L-fucosidase deficiency
   
   OMIM: 230000
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy: Alpha-L-fucosidase   EC 3.2.1.51
   
   Enzym synoniemen: Alpha-L-fucoside fucohydrolase
   
   een alpha-L-fucoside + H₂O <=> een alcohol + L-fucose
   
    
4. Neuraminidase deficiency  ( neuraminidase deficiëntie )
   
   Synoniemen:    Sialidosis  Types I and II;  Cherry Red Spot and Myoclonus Syndrome;  Sialidase Deficiency;  NEUI deficiency; Glycoprotein Neuraminidase deficiency; NEUG Deficiency; Neuraminidase I Deficiency; NEU Deficiency.
   
   OMIM: 256550
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy: Exo-alpha-sialidase   EC 3.2.1.18
   
   Enzym synoniemen; Sialidase. Neuraminidase. N-acylneuraminate glycohydrolase. Alpha-neuraminidase
   
   Hydrolysis of alpha-(2->3)-, alpha-(2->6)-, alpha-(2->8)-glycosidic linkages of terminal sialic residues in oligosaccharides, glycoproteins, glycolipids, colominic acid and synthetic substrates
   
    
5. Aspartylglucosaminuria  ( aspartylglucosaminurie )
   
   Synoniemen: Glycosylasparaginase deficiency ; Aspartylglucosaminidase Deficiency;  AGU;  AGA Deficiency; Glycoasparaginase;Aspartylglycosaminuria
   
   OMIM: 208400
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy:   N(4)-(beta-N-acetylglucosaminyl)-L-asparaginase  EC 3.5.1.26
   
   Enzym synoniemen: Aspartylglucosylamine deaspartylase. Aspartylglucosylaminidase. Glycosylasparaginase
   
   N4-(beta-N-acetyl-D-glucosaminyl)-L-asparagine + H₂O <=> N-acetyl-beta-glucosaminylamine + L-aspartate
   
    
6. Glutamyl Ribose-5-Phosphate Storage Disease
   
   Synoniemen: ADP-Ribose Protein Hydrolase Deficiency
   
   OMIM: 306920
   
    
7. Infantile Sialic Acid Storage Disorder    (  Siaalzuur stapelingsziekte )
   
   Synoniemen:  ISSD;  Sialuria ( infantile form );  N-Acetylneuraminic acid storage disease;  NANA storage disease; NSD.
   
   OMIM: 269920
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   OMIM: Sialin
   
    
8. Sialuria, Finnish type
   
   Synoniemen: Salla disease
   
   OMIM: 604369
   
   OMIM: Clinical Synopsis
    

Acid Lipase Deficiency:
 

1. Wolman Disease ( severe infantile onset )
   
   Synoniemen: Lysosomal Acid Lipase Deficiency;  LIPA Deficiency; LAL Deficiency; Acid Cholesteryl Ester Hydrolase Deficiency; Cholesterol ester hydrolase deficiency; Cholesterol ester storage disease; Cholesteryl ester storage disease; Acid cholesteryl ester hydrolase deficiency, type II.
   
   OMIM: 278000
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy: Sterol esterase  EC 3.1.1.13
   
   Enzym synoniemen: Cholesterol esterase. Cholesterol ester synthase. Triterpenol esterase
   
   A steryl ester  +  H₂O  <=>   a sterol  a fatty acid
   
    
2. Cholesteryl Ester Storage Disease  ( mild late onset )  ( Cholesteryl ester stapelingsziekte )
   
   OMIM: 278000
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy: Sterol esterase  EC 3.1.1.13
   
   Enzym synoniemen: Cholesterol esterase.Cholesterol ester synthase. Triterpenol esterase
   
   A steryl ester  +  H₂O  <=>   a sterol  a fatty acid
    

Ceramidase Deficiency: Farber Lipogranulomatosis:

( Ziekte van Farber )
 

1. Farber Lipogranulomatosis
   
   Synoniemen:  Farber Disease;  Ceramidase deficiency; Acid ceramidase deficiency; AC deficiency; N-Laurylsphingosine deacylase deficiency.
   
   OMIM: 228000
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Sidney Farber
   
   ExPASy:  Ceramidase  EC 3.5.1.23
   
   Enzym synoniemen:  Acylsphingosine deacylase
   
   N-acylsphingosine + H₂O <=> a fatty acid + sphingosine

Niemann-Pick Diseases Types A and B:

Acid Sphingomyelinase Deficiencies:
 

1. Niemann-Pick Disease Type A, B and E
   
   Synoniemen: Sphingomyelin lipidosis;  Sphingomyelinase deficiency
   
   OMIM: 257200
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Albert Niemann ;   Ludwig Pick
   
   e-Medicine: Niemann-Pick Disease
   
   ExPASy: Sphingomyelin phosphodiesterase   EC 3.1.4.12
   
   Enzymsynoniemen: Neutral sphingomyelinase; Acid sphingomyelinase; 
   
   Sphingomyelin + H₂O <=> N-acylsphingosine + choline phosphate
    

Niemann-Pick Disease Type C:

A Cellular Cholesterol Lipidosis:

( Ziekte van Niemann-Pick type C )

1. Niemann-Pick Disease Type C
   
   Synoniemen: NPC;  Niemann-Pick Diease Type C1;  Niemann-Pick disease with cholesterol esterification block; Niemann-Pick disease, subacute juvenile form;  Niemann-Pick disease, chronic neuropathic form.
   
   OMIM: 257220
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Albert Niemann ;   Ludwig Pick
   
    
2. Niemann-Pick Disease Type C2
   
   OMIM: 601015
   
   Who Named It?:  Albert Niemann ;   Ludwig Pick
    

           Niemann-Pick disease without sphingomyelinase deficiency:
 

1. Niemann-Pick disease without sphingomyelinase deficiency
   
   Synoniemen: Niemann-Pick disease, Nova Scotian type;  Niemann-Pick Disease Type D
   
   OMIM: 257250 moved to 257220
   
   Who Named It?:  Albert Niemann ;   Ludwig Pick

Gaucher Disease:

( Ziekte van Gaucher )
 

Extra informatie: Gaucher Vereniging Nederland

Extra informatie: The National Gaucher Foundation

Extra informatie: Gauchers Association

Extra informatie: Gaucher Disease  ( pdf-document: hier heeft u Acrobat Reader voor nodig )
 

1. Gaucher Disease, Type I
   
   Synoniemen:  GD I;  Glucocerebrosidase Deficiency;  Gaucher disease, Noncerebral Juvenile;  Acid Beta-Glucosidase Deficiency;GBA Deficiency.
   
   OMIM: 230800
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine: Gaucher Disease ;
   
   Gaucher Vereniging Nederland
   
   ExPASy:  Glucosylceramidase  EC 3.2.1.45
   
   Enzym synoniemen: Beta-glucocerebrosidase. Acid beta-glucosidase. D-glucosyl-N-acylsphingosine glucohydrolase.
   
   D-glucosyl-N-acylsphingosine  +  H₂O  <=>    D-glucose +  N-acylsphingosine
   
    
2. Gaucher Disease, Type II
   
   Synoniemen:  GD II;   Gaucher Disease, Infantile Cerebral;  Gaucher Disease, Acute Neuronopathic type.
   
   OMIM: 230900
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine: Gaucher Disease ;
   
   Gaucher Vereniging Nederland
   
   ExPASy:  Glucosylceramidase  EC 3.2.1.45
   
   Enzym synoniemen: Beta-glucocerebrosidase. Acid beta-glucosidase. D-glucosyl-N-acylsphingosine glucohydrolase.
   
   D-glucosyl-N-acylsphingosine  +  H₂O  <=>    D-glucose +  N-acylsphingosine
   
    
3. Gaucher Disease, Type III
   
   Synoniemen:  GD III;  Gaucher Disease, juvenile and adult, cerebral;  Gaucher Disease, chronic neuronopathic type; Gaucher Disease, subacute neuronopathic type.
   
   OMIM: 231000
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine: Gaucher Disease ;
   
   Gaucher Vereniging Nederland
   
   ExPASy:  Glucosylceramidase  EC 3.2.1.45
   
   Enzym synoniemen: Beta-glucocerebrosidase. Acid beta-glucosidase. D-glucosyl-N-acylsphingosine glucohydrolase.
   
   D-glucosyl-N-acylsphingosine  +  H₂O  <=>    D-glucose +  N-acylsphingosine

Galactosylceramide Lipidosis:

Globoid-Cell Leukodystrophy

Krabbe Disease

( Ziekte van Krabbe )

Extra informatie : Ziekte van Krabbe: vroege infantiele vorm

Extra informatie: Haley's Hope
 

1. Krabbe Disease
   
   Synoniemen:  Globoid-cell leukodystrophy;  GLD;  GCL;  Globoid-cell leukoencephalopathy; Galactocerebrosidase deficiency;Galactocylceramide beta-galactosidase deficiency.
   
   OMIM: 245200
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Knud Haraldsen Krabbe
   
   e-Medicine:  Krabbe Disease
   
   ExPASy: Galactosylceramidase  EC 3.2.1.46
   
   Enzym synoniemen: Galactocerebrosidase. Galcerase. Galactosylceramide beta-galactosidase. Galactocerebroside beta-galactosidase
   
   D-galactosyl-N-acylsphingosine +  H₂O  <=>D-galactose  +  N-acylsphingosine

Metachromatic leukodystrophy

and

Multiple Sulfatase Deficiency:

Sulfatide Lipidosis

Extra informatie: Metachromatische leukodystrofie
 

1. Metachromatic Leukodystrophy  ( metachromatische leukodystrofie )
   
   Synoniemen: MLD; Metachromatische Leukoencephalopathie; Sulfatide Lipidose; Arylsulfatase A Deficiëntie ;ARSA Deficiëntie; Cerebroside Sulfatase Deficiëntie
   
   OMIM:  250100
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine:  Metachromatic Leukodystrophy
   
   ExPASy: Cerebroside-sulfatase   EC 3.1.6.8
   
   Enzym synoniemen: Arylsulfatase A.
   
   A cerebroside 3-sulfate +  H₂O  <=> a cerebroside  +  sulfate
   
    
2. Multiple Sulfatase Deficiency
   
   Synoniemen: MSD;  Mucosulfatidosis;  Juvenile sulfatidosis, Austin Type.
   
   OMIM: 272200
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy:  Human Arylsulfatase and Glycosaminoglycan Sulfatases involved with Multiple Sulfatase Deficiency:
   
   Arylsulfatase A  EC 3.1.6.8
   
   Arylsulfatase B  EC 3.1.6.12
   
   Arylsulfatase C  EC 3.1.6.2
   
   L-iduronidase     EC 3.2.1.76
   
   N-sulfoglucosamine sulfohydrolase  EC 3.10.1.1
   
   N-acetylgalactosamine-6-sulfatase   EC 3.1.6.4
   
   N-acetylglucosamine-6-sulfatase  EC 3.1.6.14

a-Galactosidase A Deficiency:

Fabry Disease

( Ziekte van Fabry )

Extra informatie:   Fabry Support en Informatie Groep Nederland
 

1. Fabry Disease
   
   Synoniemen:  Diffuse Angiokeratoma;  Anderson-Fabry Disease;  Hereditary Distopic Lipidosis; Alpha Galactosidase A deficiency;GLA Deficiency;  Ceramide Trihexosidase Deficiency.
   
   OMIM:  301500
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Johannes Fabry
   
   e-Medicine: Fabry Disease
   
   e-Medicine: New Therapies
   
   ExPASy:  Alpha-galactosidase    EC 3.2.1.22
   
   Enzym synoniemen:  Melibiase
   
   Melibiose +  H₂O  <=>  galactose  +  glucose
    

b-Galactosidase Deficiency ( b-Galactosidosis ):

G_m1 Gangliosidosis and Morquio B Disease

1. Gangliosidosis, generalized Gm1,  Type I
   
   Synoniemen: Beta Galactosidase 1 Deficiency;  GLB1 Deficiency
   
   OMIM: 230500
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   e-Medicine: GM1 Gangliosidosis
   
   ExPASy:  Beta-galactosidase  EC 3.2.1.23
   
   Enzym synoniemen: Lactase;  Exo-(1->4)-beta-D-galactanase
   
   Hydrolysis of terminal, non-reducing beta-D-galactose residues in beta-D-galactosides.
   
    
2. Gangliosidosis, generalized Gm1,  Type II, or juvenile type
   
   OMIM: 230600
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
    
3. Gangliosidosis, generalized Gm1,  Type III, or adult type
   
   OMIM:  230650
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
    
4. Morquio Disease, Type B
   
   OMIM: 253010
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Luís Morquio
   
   e-Medicine: Mucopolysaccharidosis Type IV
   
   Extra informatie: Vereniging Morquio
   
   ExPASy:   Beta-galactosidase  EC 3.2.1.23
   
   Enzym synoniemen: Lactase;  Exo-(1->4)-beta-D-galactanase
   
   Hydrolysis of terminal, non-reducing beta-D-galactose residues in beta-D-galactosides

Galactosialidosis

1. Neuraminidase deficiency with beta-galactosidase deficiency
   
   Synoniemen:  Goldberg syndrome;  Galactosialidosis;  GSL;  Neuraminidase / beta-galactosidase expresion;  NGBE;  Deficiency of lysosomal protective protein;  Deficiency of cathepsin A;  Protective protein/cathepsin A deficiency; PPCA deficiency.
   
   OMIM: 256540
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   ExPASy: EC 3.4.16.5  Carboxypeptidase C
   
   Synoniemen voor dit enzym: Serine-type carboxypeptidase I. Cathepsin A. Carboxypeptidase Y.
   Lysosomal protective protein

The G_m2 Gangliosidoses

1. Tay-Sachs Disease  ( TSD )  ( Ziekte van Tay-Sachs )
   
   Synoniemen:  G_m2 Gangliosidosis type I;  B variant GM2 Gangliosidosis;  Hexosaminidase A deficiency; HEXA Deficiency.
   
   OMIM: 272800
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   OMIM: Hexosaminidase A; HEXA
   
   Who Named It?:  Warren Tay ; Bernard Sachs
   
   ExPASy:  Beta-N-acetylhexosaminidase   EC 3.2.1.52
   
   Enzym synoniemen:  Beta-hexosaminidase;  Hexosaminidase;  N-acetyl-beta-glucosaminidase
   
   Hydrolysis of terminal non-reducing N-acetyl-D-hexosamine residues in N-acetyl-beta-D-hexosaminides.
   
    
2. Sandhoff  Disease  ( Ziekte van Sandhoff )
   
   Synoniemen:  GM2 Gangliosidosis Type II;  Hexosaminidases A and B Deficiency.
   
   OMIM:  268800
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   OMIM: Hexosaminidase B; HEXB
   
   ExPASy:  Beta-N-acetylhexosaminidase   EC 3.2.1.52
   
   Enzym synoniemen:  Beta-hexosaminidase;  Hexosaminidase;  N-acetyl-beta-glucosaminidase
   
   Hydrolysis of terminal non-reducing N-acetyl-D-hexosamine residues in N-acetyl-beta-D-hexosaminides.
   
    
3. Tay-Sachs Disease, AB variant
   
   Synoniemen:  Hexosaminidase activator deficiency;  GM2 gangliodidosis type AB;  AB variant GM2 gangliosidosis.
   
   OMIM:  272750
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   Who Named It?:  Warren Tay ; Bernard Sachs
   
    
4. Gangliosidosis, GM2, Juvenile, A( M )B variant
   
   OMIM: 230710
   
   OMIM: Clinical Synopsis
    

Lysosomale transport stoornissen

1. Cystinosis, nephropathic; CTNS    ( infantiele cystinose )
   
   Synoniemen:  Defect of lysosomal cystine transport protein;  Defect of cystinosin.
   
   OMIM: 219800
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   OMIM:  Cystinosin
   
    
2. Cystinosis, late-onset juvenile or adolescent nephropathic type  ( Juveniele cystinose )
   
   OMIM: 219900
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   OMIM:  Cystinosin
   
    
3. Cystinosis, adult nonnephropathic   ( Volwassen cystinose )
   
   Synoniemen:  Cystinosis, ocular nonnephropathic;  Cystinosis, benign nonnephropathic.
   
   OMIM:  219750
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   OMIM:  Cystinosis
   
    
4. Sialuria, Finish type
   
   Synoniemen:  Salla Disease;  SD.
   
   OMIM:  604369
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
    
5. Infantile Sialic Acid Storage Disorder    (  Siaalzuur stapelingsziekte )
   
   Synoniemen:  ISSD;  Sialuria ( infantile form );  N-Acetylneuraminic acid storage disease;  NANA storage disease; NSD.
   
   OMIM: 269920
   
   OMIM: Clinical Synopsis
   
   OMIM: Sialin

Neuronal Ceroid Lipofuscinoses
 

e-Medicine: Neuronal Ceroid Lipofuscinoses

GeneReviews: Neuronal Ceroid Lipofuscinoses
 

1    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal, dominant, Parry Type

2    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal 1, infantile ( Santavuori of Santavuori-Haltia Disease )

3    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal 2, late infantile ( Jansky Bielschowsky Disease )

4    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal 3, juvenile, ( Vogt-Spielmeyer Disease )

5    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal 4 ( Kufs Disease )

6    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal 5

7    Ceroid Lipofuscinosis, juvenile neuronal, with granular osmiophilic deposits

8    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal 6, late infantile, variant

9    Ceroid Lipofuscinosis, neuronal, 8

	Elektron Microscopic Atlas : Lysosomen
	Hoofdmenu