Leukodystrofie

 

Leuko of  leuco betekent  “ wit “.

Dystrofie of dystrophia betekent “ degeneratie “ ( ziekelijke veranderingen in de cellen).

Leukodystrofie : Een ziekelijke verandering van de witte stof.

Myeline wordt de witte stof genoemd.

Myeline: Myeline is een vetachtige stof die in de vorm van myeline of mergschede de neuriet isolerend omhult. Deze schede wordt omkleed door het neurilemma ( schede van Schwann). De myelineschede speelt een belangrijke rol bij de impulsgeleiding in de axon.

De mergschede ontstaat op opmerkelijke wijze. Langs de embryonale zenuwvezel liggen – bij zenuwvezels van het perifeer zenuwstelsel– als een parelsnoer cellen van Schwann, die de vezel als het ware omhullen.
De inwendige plooi van de celmembraan van de cel van Schwann, waarbinnen de zenuwvezel is gelegen, gaat enkele tientallen keren roteren, waardoor een rol van celmembranen om de vezel wordt gevormd. Elke rol vormt een segment van de mergschede.
De segmenten grenzen aan elkaar, door een insnoering van Ranvier gescheiden. Bij elk segment hoort nog een schede van Schwann, het buiten de mergschede gelegen, tot cilindrische membraan vervormde cytoplasma met kern van de cel van Schwann, die het gehele mergschedesegment blijvend omsluit.
De mergschede heeft dus de samenstelling van de celmembraan, nl. vetachtige stoffen, m.n. fosfolipiden en eiwitten.

De mergschede vormt een isolatie om elke merghoudende zenuwvezel en bewerkstelligt een versnelling van de prikkelgeleiding.

Een soortgelijke structuur en ontstaanswijze (niet uit een cel van Schwann maar uit oligodendrocyten) hebben mergscheden van zenuwvezels in het centraal zenuwstelsel.

 

neuron

myelinisatie

neuron

De witte stof van het brein is gelokaliseerd in de centrale en subcorticale regionen van de hersenen en de kleine hersenen.   Normale witte stof omvat ongeveer 60 % van het totale volume van het brein.
Myeline wordt geproduceerd en onderhouden door oligodendrocyten.

Myeline is voor 70 % samengesteld uit lipiden en een aantal specifieke proteïnen, waarvan 70 tot 80 % de membraan proteïnen " myelin basic protein " ( MBP) en myeline proteolipide proteïne (PLP ) zijn. PLP staat ook bekend als lipophiline. Een andere proteolipide , DM-20, een verkorte isoform van PLP, wordt in kleinere hoeveelheden in de myelineschede gevonden. Enkele lipiden die men in de myeline aantreft zijn :

Naam

ExPASy

Ziekte

P0  ( MPP of myelin peripheral protein ) P25189 CMT 1B; Dejerine-Sottas (CMT III); Congenital Hypomyelinating neuropathy
Myelin associated glycoprotein ( Siglec-4a ) P20916 Anti-MAG neuropathy
Peripheral myelin protein-22 (PMP-22) Q01453 CMT 1A
170 kDa glycoprotein (SAG)    
Schwann cell myelin protein (SMP)    
Myelin/Oligodendrocyte glycoprotein (MOG) Q16653  
Oligodendrocyte-myelin glycoprotein (OMgp) P23515  
Peripheral myelin protein 2 (PMP2) P02689  
Connexin-32 P08034 CMT-X
Proteolipid protein/DM20 P60201 Pelizaeus-Merzbacher & Spastic paraparesis
Plasmolipin P47987  
Myelin vesicular protein (MVP17; Myelin and Lymphocyte protein (MAL)) Q64349  
Periaxin Q63425 CMT4F Dejerine-Sottas
Myelin basic protein (MBP) P02686  
α6β4 integrin    
Oligodendrocyte transmembrane protein (OTM)    
Myelin transcription factor 1 (MYT1) Q01538  
Cyclic nucleotide phosphodiesterase P09543  
E-cadherin P12830  
HMG Co-A reductase P04035  
Stearoyl-CoA desaturase (Oleoyl-Co-A synthase) O00767  
Galactocerebroside   Krabbe Disease
Sulfatide   Metachromatic Leukodystrophy
Fatty acid: Oleic acid [C18:1 (n-9)]    

 

Proteïne

centraal zenuwstelsel
% van totaal

perifeer zenuwstelsel
% van totaal

PLP/DM20 50 < 0,01
MBP 30 18
CNP 4 0,4
MOG 0,05 < 0,01
MAG 1 0,1
P0 < 0,01 > 50
PMP22 < 0,01 5 - 10
P2 < 1 1 - 5



Hystologisch zijn myeline abnormaliteiten of demyeliniserend of dysmyeliniserend. Demyelinisatie impliceert destructie van de myeline. Dysmyelinisatie impliceert een foute samenstelling van de myeline als gevolg van een stoornis in de oligodendrocyten.

De meeste dysmyeliniserende stoornissen worden veroorzaakt door metabole defecten die aanwezig zijn bij zuigelingen . Witte stof stoornissen bij oudere kinderen en volwassenen zijn over het algemeen demyeliniserend of zijn een combinatie van beide processen.

Met leukodystrofieën duidt men een groep cerebrale ziekten aan waarbij een afbraak van de witte stof (demyelinistatie ) optreedt.
Hiervan zijn verscheidene vormen beschreven.

Een andere groep vormen de z.g. metachromatische leukodystrofieën. Deze worden zo genoemd omdat het gestapelde afbraakprodukt van de lipiden met de vetkleuring volgens Sudan niet paars maar bruin kleurt. Het ontbrekende enzym is arylsulfatase.
Het enzymdefect kan worden aangetoond in witte bloedcellen en door een verminderde uitscheiding in de urine.


 

witte stof


Witte stof corpus callosum





witte stof


Witte stof cerebral peduncle


 

De hereditaire metabole stoornissen:

 

De klassieke leukodystrofieën omvatten de volgende ziekten:
 

  1. Ziekte van Krabbe  ( Krabbe Disease )

    Synoniemen voor deze ziekte zijn: Globoïdcel leukodystrofie ( GLD; GCL);Globoïdcel leukoencephalopathie. Galactosylceramide b-galactosidase deficiëntie; Galactocerebrosidase deficiëntie.

    OMIM: 245200

    OMIM: Clinical Synopsis

    Who Named It? :  Knud Haraldsen Krabbe

    e-Medicine: Krabbe Disease

    GeneReviews: Krabbe disease

    Indian Pediatrics: Clinical Profile

    Extra informatie: United leukodystrophy Foundation

    Extra informatie:  Krabbe; infantiele vorm: de achtergronden

    Extra inormatie: Krabbes disease homepageHunter's Hope Foundation ,

    Krabbe's Family Network ; Krabbe's Kids

    Expasy: Galactosylceramidase;   EC 3.2.1.46

    Enzym synoniemen: Galactocerebrosidase; Galcerase; Galactosylceramide beta-galactosidase; Galactocerebroside beta-galactosidase.

    D-galactosyl-N-acylsphingosine +  H2O <=> D-galactose +  N-acylsphingosine

     
  2. X-chromosoom gebonden adrenoleukodystrofie   ( Adrenoleukodystrophy; ALD )

    Synoniemen voor deze ziekte zijn: Addison disease and cerebral sclerosis;  Adrenomyeloneuropathy; AMN; Siemerling-Creutzfeldt disease;Bronze Schilder disease;  Melanodermic leukodystrophy.

    OMIM: 300100

    OMIM: Clinical Synopsis

    GeneReviews: X-linked Adrenoleukodystrophy

    Extra informatie: United leukodystrophy Foundation

    Extra informatie: Belangenvereniging X-ALD

    Extra informatie: e-medicine: Peroxisomal disorders

    Extra informatie:  The peroxisome website 

     
  3. Pseudoneontale adrenoleukodystrofie  ( Pseudoneonatal Adrenoleukodystrophy )

    Synoniemen voor deze ziekte zijn: Peroxisomal Acyl CoA Oxidase deficiency; Pseudo neonatal adrenoleukodystrophy.

    OMIM: 264470

    Extra informatie: United leukodystrophy Foundation

    ExPASy: Acyl-CoA oxidase.  EC 1.3.3.6

     
  4. Metachromatische leukodystrofie  ( Metachromatic leukodystrophy )

    Synoniemen voor deze ziekte zijn:MLD; Metachromatische Leukoencephalopathie; Sulfatide Lipidose; Arylsulfatase A DeficiëntieARSA Deficiëntie Cerebroside Sulfatase Deficiëntie.

    OMIM: 250100.

    OMIM: Clinical Synopsis

    OMIM: Metachromatic Leukodystrophy due to deficiency of  cerebroside sulfatase activator.

    OMIM: Metachromatic Leukodystrophy , Adult Onset, with normal Arylsulfatase A

    OMIM: Metachromatic Leukodystrophy and Amaurotic Idiocy, Combined features of

    e-Medicine: Metachromatic leukodystrophy

    Extra informatie: United leukodystrophy Foundation

    Extra informatie: Metachromatische leukodystrofie

     
  5. Ziekte van Zellweger    ( Zellweger Syndrome )

    Synoniemen:  ZS;  Cerebrohepatorenal Syndrome;  CHR Syndrome;   ZWS.

    OMIM:  214100

    OMIM: Clinical Synopsis

    Who Named It?:  Hans Ulrich Zellweger

    Extra informatie: United leukodystrophy Foundation;  

    e-medicine: Peroxisomal disorders; 

    The peroxisome website

     
  6. Refsum disease, infantile form  
    ( Infantiele Refsum ziekte of infantiele phytaanzuur stapelingsziekte )


    Synoniemen voor deze ziekte zijn: IRD;  Infantile Phytanic acid storage disease.

    OMIM:  266510

    OMIM: Clinical Synopsis

    Extra informatie: e-medicine: Peroxisomal disorders

    Extra informatie:  The peroxisome website

    Extra informatie: Refsum's disease: a peroxisomal disorder affecting phytanic acid a-oxidation
    Dit is een pdf-document

     

  7. Refsum disease  ( Ziekte van Refsum of phytaanzuur oxidase deficiëntie )

    Synoniemen voor deze ziekte zijn;   Phytanic acid oxidase deficiency;  Heredopathia Atactica Polyneuritiformis; Hereditary motor and sensory neuropathy IV;  HMSN IV.

    OMIM: 266500

    OMIM: Clinical Synopsis

    OMIM: phytanoyl-CoA hydroxylase

    Extra informatie: e-medicine: Peroxisomal disorders

    Extra informatie:  The peroxisome website

    Extra informatie: Refsum's disease: a peroxisomal disorder affecting phytanic acid a-oxidation
    Dit is een pdf-document

     

  8. Cerebrotendineuze Xanthomatosis; CTX  ( Cerebrotendinous Xanthomatosis )

    Synoniemen voor deze ziekte zijn: CTX;  Cerebral Cholesterinosis

    OMIM: 213700.

    OMIM: Clinical Synopsis

    Extra informatie:

    cerebrotendineuze xanthomatosis (CTX); 

    United leukodystrophy Foundation

 

De andere primaire witte stof stoornissen omvatten:
 

  1. Ziekte van Alexander  ( Alexander's Disease )

    OMIM: 203450

    OMIM: Clinical Synopsis

    Who Named It?: William Stuart Alexander;  

    Extra informatie:

    HealthLink ;

    Neurology India ;

    Indian Journal of Psychiatry;

     
  2. Canavan spongiforme leukodystrofie  ( Canavan disease )

    Synoniemen voor deze ziekte zijn: Canavan- van Bogaert - Bertrand disease;  spongy degeneration of central nervous system; Aspartoacylase deficiency; ASPA deficiency; ASP deficiency; Aminoacylase 2 deficiency; ACY2 deficiency.

    OMIM: 271900

    OMIM: Clinical Synopsis

    Who Named It?: Myrtelle May Canavan

    Extra informatie: 

    GeneReviews ;

    Canavan Research Illinois ;

    Canavan Research Foundation ;

    Canavan Foundation ;

    Jewish genetic diseases ;

    Canavan Disease research ;

    Center for Jewish Genetic Disorders

     
  3. Cockayne's syndroom type I

    OMIM: 216400

    OMIM: Clinical Synopsis

    Who Named It?: Edward Alfred Cockayne

    Extra informatie:

    GeneReviews ;

    e-Medicine

    Cockayne' Syndrome  ( Type II en Type B)

     
  4. Ziekte van Pelizaeus-Merzbacher   ( Pelizaeus-Merzbacher Disease )

    Who named it?:  Friedrich Pelizaeus ; Ludwig Merzbacher ;

    Extra informatie:

    e-Medicine

    Ziekte van Pelizaeus-Merzbacher
     
    Pelizaeus-Merzbacher’s Disease. ( Acute Infantile Type ), 

    Pelizaeus-Merzbacher's Disease  ( Autosomal Dominant or Late Onset Type), 

    Pelizaeus-Merzbacher Like Disease

     
  5. Aicardi-Goutieres syndrome

    Synoniemen voor deze ziekte zijn: Encephalopathy, familial infantile, with calcificaton of basal ganglia and chronic cerebrospinal fluid lymphocytosis.

    OMIM: 225750

    OMIM: Clinical synopsis

    Extra informatie:

    The International Aicardi-Goutières Syndrome Association;

    United Leukodystrophy Foundation

     
  6. CACH

    Synoniemen: Childhood Ataxia with Central nervous system Hypomyelination , or : 

    Vanishing White Matter Disease.

    OMIM: 603896

     
  7. CADASIL  ( Cerebral Autosomal Dominant Arteriopathy with Subcortical Infarcts and Leukoencephalopathy )

    OMIM: 125310

    OMIM: Clinical Synopsis

    Extra informatie;

    GeneReviews

    Een persoonlijke homepage ( Engels )

    CADASIL project

    CADASIL: A guide for patients ( St. George's Hospital Medical School )

    CADASIL ( Duits )

     
  8. Van der Knaap Syndrome
     
    Synoniem: vacuoliting megalencephalic leukoencephalopathy with subcortical cysts

    OMIM: 604004

    OMIM: Clinical Synopsis

     
  9. Neonatal Progeroid Syndrome : Wiedemann-Rautenstrauch Syndrome

    OMIM: 264090

    OMIM: Clinical Synopsis

     
  10. Dermatoleukodystrophy

    OMIM: 212790

    OMIM: Clinical Synopsis

     
  11. Vasculopathy, Retinal, with cerebral leukodystrophy

    OMIM: 192315

    OMIM: Clinical Synopsis

     
  12. Ovarioleukodystrophy Syndrome

    OMIM: 603896

    ULF

 

Andere verworven witte stof stoornissen:

HIV-Encephalitis.
 Multiple Sclerose.
Radiation Injury.
Post Infectious Encephalitis
Progressive Multifocal Leukoencephalopathy
Acquired Toxic Metabolic Disorders.

Links : Open Directory Sites

 

 

Terug naar hoofdmenu Hoofdmenu


 


 

Anti-Spam Knop. Schrijf het e-mail adres op, voordat u op de knop drukt